Үкімет Алматы қаласының 2040 жылға дейінгі жаңа Бас жоспарын бекітті

Қазақстан Республикасының Үкіметі Алматы қаласының 2040 жылға дейінгі Бас жоспарын бекітті. Стратегиялық құжаты «Алматыбасжоспар» ғылыми-зерттеу институты, «Алматыгипрогор-1» жобалау институты сарапшылар мен жұртшылықты тарта отырып әзірледі. Бас жоспардың негізгі мақсаты – Алматының барлық аудандарында жайлы қалалық орта құру және өмір сүру сапасын арттыру.  

Құжатты әзірлеу кезінде мамандар озық цифрлық технологияларды және әлемдік дизайн тәжірибесін (Space Syntax) пайдаланды. Модельдеу құралдары қала дамуының әлеуметтік, экономикалық және экологиялық салдарын және олардың мобилділікке, жер құнына және адамдардың денсаулығына қалай әсер ететінін болжайды.

Алдыңғы бас жоспар 20 жылдан астам уақыт бұрын – 2002 жылы мақұлданды және қала қажеттіліктерінің өсуін ескермеді. Осы уақыт ішінде қала аумағы екі еседен астамға өсті – 33898 гектардан 70348 гектарға дейін, халық саны 2,1 млн адамға дейін артты. Қала агломерацияның орталығына айналды, оның экономикасы өзгерді. Қаланың екі есе ұлғаюы аудандардың әлеуметтік, инженерлік, көліктік және өзге де инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу деңгейіне теріс әсер етті.

Алдыңғы бас жоспарға түзетулер енгізу оны кешенді жетілдіре алмады: құжат өзгерістерді ескермеді, өзектілігін жоғалтты және түбегейлі қайта қарауды қажет етті. Сондықтан өткен жылы Алматы әкімі Ерболат Досаевтың тапсырмасы бойынша қаланың 2040 жылға дейінгі іске асырылуының уақытша көкжиегін белгілей отырып, жаңа бас жоспарға қатысты жұмыс басталды.

Жаңа бас жоспар Алматы қаласын дамытудың 2025 жылға дейінгі бағдарламасымен және 2030 жылға дейінгі орта мерзімді перспективалармен тығыз байланысты және оның жеті негізгі қағидатына негізделген: жайлы қалалық орта, орнықты экономикалық өсу, басқарылатын урбандалу, әлеуметтік тұрақтылық, цифрландыру, қауіпсіздік және Алматының «жасыл қала» атағын қайтару. Жаһандық құжат тұрғылықты жеріне қарамастан, барлық қала тұрғындары үшін инфрақұрылымы дамыған және қолайлы ортасы бар қолайлы мегаполис ретінде Алматының тұрақты, теңгерімді дамуын қамтамасыз етеді.

Жаңа бас жоспар агломерациямен неғұрлым тиімді байланысты үйлесімді мегаполисті, қала тұрғындары мен қонақтарының өмірі, жұмысы, бос уақыты үшін тартымды және жайлы орынды қалыптастыру үшін әлемнің жетекші қалаларының тәжірибесі мен практикасын ескере отырып, Алматының даму векторын белгілейді. Оның негізгі аспектілері мен алдыңғы құжаттардан айырмашылықтарының бірі – дамудың моноцентристік моделі-нен арылып, қалада бес жаңа полиорта-лықтарды құру. Олардың әрқайсысы өзін-өзі қамтамасыз ететін ауданға айналады және реттелетін урбанизациясы бар аумақтың тұрақты даму принциптері мен жағдайларын қамтамасыз етеді.

Жоспарлау кезеңінде барлық қажетті тұрғын үй, әлеуметтік, инженерлік, көлік, цифрлық, коммерциялық және рекреациялық инфрақұрылым қарастырылған. Осының арқасында полиорталықтар шағын және жайлы аудандарға, іскерлік және қоғамдық белсенділік орталықтарына айналады, қала тұрғындарының табысының ұлғаюы мен өсуіне негіз болады. Мәдени және тарихи маңызы сақталатын тарихи орталыққа да назар аударылады, бұл ретте кеңестік дәуір кезінде салынған шағын аудандарды ревитализациялау бағдарламасы жүргізіледі.

Жаңа бас жоспар мынадай мақсаттарды іске асыруды қарастырады:

- 188 жаңа мектеп, қолданыстағы оқу орындарына 12 қосалқы нысан және 65 емхана салу, 11 отбасылық-дәрігерлік амбулаторияны, 25 көпсалалы және 13 мамандандырылған стационарды модернизациялау;

- 2,4 мың шақырымға жуық сумен жабдықтау желілерін, 1,1 мың шақырым су бұру желілерін және 161 шақырым жылумен жабдықтау желілерін салу. Бұл шаралар коммуналдық жүйелердің сенімді және тиімді жұмысын қамтамасыз етуге, сондай-ақ қала тұрғындары үшін жайлылық деңгейін арттыруға мүмкіндік береді. Желілерді жаңғырту бюджеттік инвестициялар және «инвестицияларға айырбастау тарифі» қағидатына негізделген жаңа тарифтік саясат есебінен жүргізілетін болады;

- ЖРК, ЖАБ және метрополитенді қоса алғанда, жүрдек және жайлы қозғалыс үшін жүрдек көлікті интеграциялаумен бағыттық желіні оңтайландыру;

-2030 жылға дейін Төле би көшесі бойымен 45 км ЖРК желісі, «Қалқаман» станциясынан «Барлық» станциясына дейін 5,2 км метро желісі салынады, төрт көлік-трансплантациялау торабы (Барлық, Алматы-2, Шығыс қақпасы, Солтүстік) салынады. 2040 жылға дейін тағы 76 км ЖРК, 57 км ЖАБ және 7,8 км «Алматы-1» және «Алматы-2» метро желілері салынады. Осы шаралардың барлығы 2040 жылға қарай қоғамдық көлікті пайдаланушылардың үлесін 60%-ға арттыруға мүмкіндік береді, ал жеке көліктерді пайдалану 20% - ға төмендейді;

- 2025 жылға дейін қоғамдық көлікті экологияландыру үшін 1200 дизельді автобус газға және электр тартқышқа ауыстырылады, 2 жаңа газ автопаркі, 5 жаңа газ құю станциясы пайдалануға беріледі, 200 бірлікке троллейбус паркі жаңартылады. 2025-2030 жылдар кезеңінде жеке және қоғамдық электр көлігі үшін зарядтау инфрақұрылымы желілері құрылатын болады. Бұл атмосфераға зиянды заттардың шығуын айтарлықтай азайтады;

- экологиялық проблемаларды шешу үшін экологиялық ауқым кеңейеді ,2030 жылға дейін жасыл аймақтардың жалпы ауданы 3 есеге , 1,3 мың гектардан 3 340 гектарға дейін, ал 2040 жылға қарай - 3 840 гектарға дейін артатын болады;

- қала тұрғындарының сейсмикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету - Бас жоспар сейсмикалық белсенділігі 6 қабаттан аспайтын 10 балдық аймақтарда ғимараттар салуды шектейді. Бас жоспардың негізінде қалалық ғимараттар мен құрылыстарға жаңа сейсмоаудит жүргізіледі, сейсмикалық белсенділік жағдайында ықтимал салдарларды азайту үшін азаматтық объектілерді сейсмикалық күшейту бойынша қажетті шараларды қабылдауға көмектесетін тәуекелдер Картасы жаңартылады және т. б.

Жаңа Бас жоспар қала құрылысын жоспарлаудың заманауи озық технологияларын пайдалануға мүмкіндік береді, қала тұрғындары үшін қолайлы, креативті экономиканы дамытуға қолжетімді, туристер мен бизнес-инвестициялар үшін тартымды қалалық ортаны қалыптастырады.

Еске салсақ, жаңа Бас жоспардың жобасы барлық қажетті келісу рәсімдерінен өтті – 2023 жылдың қаңтарында қаланың сегіз ауданының сарапшылары мен тұрғындарын шақыра отырып, бас жоспар жобасының бөлімдері үш күндік қоғамдық талқылаудан өтті. Алынған ұсыныстар мен түсініктемелер құжатты одан әрі жетілдіру кезінде ескерілді. Ағымдағы жылдың сәуір айында құжаттың жобасын Алматы мәслихатының депутаттары мақұлдады.

ҚР ИИДМ баспасөз қызметі

Правительство утвердило новый Генеральный план города Алматы до 2040 года

Правительство Республики Казахстан утвердило Генеральный план города Алматы до 2040 года. Стратегический документ разработан научно-исследовательским институтом «Алматыгенплан», проектным институтом «Алматыгипрогор-1» с привлечением экспертов и общественности. Основные цели генерального плана – это создание комфортной городской среды и повышение качества жизни во всех районах Алматы.

Во время разработки документа специалисты использовали передовые цифровые технологии и мировой опыт проектирования (Space Syntax). Инструменты моделирования прогнозируют социальные, экономические и экологические последствия развития города, и то, как они отражаются на мобильности, стоимости земли и здоровье людей.

Предыдущий генеральный план был утвержден более 20 лет назад – в 2002 году, и не учитывал рост потребностей города. За это время площадь города выросла более чем вдвое – с 33 898 га до 70 348 га, население увеличилось до 2,1 млн человек. Город стал центром агломерации, изменилась его экономика. Двукратное увеличение города негативно отразилось на уровне обеспеченности районов социальной, инженерной, транспортной и прочей инфраструктурой.

Внесение корректировок в предыдущий генплан не могло его комплексно усовершенствовать: документ не учитывал изменения, утратил свою актуальность и нуждался в кардинальном пересмотре. В связи с этим в прошлом году по поручению акима Алматы Ерболата Досаева была начата работа над новым генеральным планом города с установлением временного горизонта его реализации до 2040 года.

Новый генплан тесно связан с «Программой развития города Алматы до 2025 года и среднесрочные перспективы до 2030 года» и основан на ее семи ключевых принципах: комфортная городская среда, устойчивый экономический рост, управляемая урбанизация, социальная стабильность, цифровизация, безопасность и возвращение Алматы звания «города-сада». Глобальный документ обеспечивает устойчивое, сбалансированное развитие Алматы как комфортного мегаполиса с развитой инфраструктурой и благоприятной окружающей средой для всех горожан, независимо от места проживания.

Новый генеральный план задает вектор развития Алматы с учетом опыта и практик ведущих городов мира для формирования гармоничного мегаполиса, наиболее эффективно связанного с агломерацией, привлекательного и комфортного места для жизни, работы, досуга горожан и гостей города. Одним из его ключевых аспектов и отличий от предыдущих документов стал переход от к моноцентричной модели развития к созданию в городе пяти новых полицентров. Каждый из них станет самодостаточным районом и обеспечит принципы и условия устойчивого развития территории с регулируемой урбанизацией. 

На этапе планирования предусмотрена вся необходимая жилая, социальная, инженерная, транспортная, цифровая, коммерческая и рекреационная инфраструктура. Благодаря этому полицентры станут компактными и комфортными районами проживания, центрами деловой и общественной активности, создадут основу для роста и роста доходов горожан. Внимание будет уделено и историческому центру, культурное и историческое значение которого будет сохранено, при этом проведена программа ревитализации микрорайонов, построенных в советский период.

Новый генплан предусматривает реализацию следующих целей:

- строительство 188 новых школ, 12 пристроек к существующим учебным заведениям и 65 поликлиник, модернизация 11 семейно-врачебных амбулаторий, 25 существующих многопрофильных и 13 специализированных стационаров;

- строительство около 2,4 тыс. км сетей водоснабжения, 1,1 тыс. километров сетей водоотведения и 161 километр сетей теплоснабжения. Эти меры позволят обеспечить надежную и эффективную работу коммунальных систем, а также повысят уровень комфорта для жителей города. Модернизация сетей будет проведена за счет бюджетных инвестиций и новой тарифной политики, основанной на принципе «Тариф в обмен на инвестиции»;

- оптимизация маршрутной сети с интеграцией скоростного транспорта, включая ЛРТ, БРТ и метро для скоростного и комфортного передвижения;

До 2030 года будет построено 45 км линий ЛРТ по ул. Толе би, проложены 5,2 км линий метро от станции «Калкаман» до станции «Барлык», построены четыре транспортно-пересадочных узла (Барлык, Алматы-2, Восточные ворота, Север).  До 2040 года будет построено еще 76 км линий ЛРТ, 57 км БРТ и 7,8 км линий метро «Алматы-1» и «Алматы-2». Все эти меры позволят к 2040 году увеличить долю пользователей общественного транспорта на 60%, в то время как использование личных автомобилей снизится на 20%;

- до 2025 года для экологизации общественного транспорта 1200 дизельных автобусов переведут на газ и электротягу, в эксплуатацию будут введены 2 новых газовых автопарка, 5 новых газовых заправочных станций, на 200 единиц будет обновлен троллейбусный парк. В период 2025-2030 годы будут созданы сети зарядной инфраструктуры для личного и общественного электротранспорта. Это значительно снизит выбросы вредных веществ в атмосферу;

- для решения экологических проблем будет расширен экологический каркас – до 2030 года общая площадь зеленых зон возрастет почти в 3 раза – с 1,3 тысячи га до 3340 га, а к 2040 году - до 3840 га;

- обеспечение сейсмической безопасности горожан – Генеральный план ограничивает строительство зданий в 10-балльных зонах сейсмической активности не выше 6 этажей. На основании генплана будет проведен новый сейсмоаудит городских зданий и сооружений, обновлена Карта рисков, которая поможет принять необходимые меры по сейсмоусилению гражданских объектов для минимизации возможных последствий в случае сейсмической активности и др.

Новый Генеральный план дает возможность использования современных передовых технологий градостроительного планирования, формируя комфортную городскую среду, удобную для горожан, доступную для развития креативной экономики, привлекательную для туристов и бизнес-инвестиций.

Напомним, проект нового генплана прошел все необходимые процедуры согласования – в январе 2023 года состоялись трехдневные общественные обсуждения разделов проекта генерального плана с приглашением экспертов и жителей восьми районов города. Полученные предложения и комментарии были учтены при дальнейшем совершенствовании документа. В апреле текущего года проект документа был одобрен депутатами маслихата Алматы.

Пресс-служба МИИР РК